TERAPIA METODĄ INTEGRACJI SENSORYCZNEJ
Droga Mamo, Drogi Tato
Jeżeli u twojego dziecka występują któreś z poniższych problemów, warto zgłosić się do terapeuty Integracji Sensorycznej (w skrócie: SI), który pomoże w ich rozwiązaniu.
WYBRANE OBJAWY DYSFUNKCJI INTEGRACJI SENSORYCZNEJ
1. Dziecko jest niespokojne, płaczliwe, ma kłopoty z zaśnięciem.
2. Ma trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (preferuje dania papkowate).
3. Źle toleruje wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.
4. Wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie.
5. Ma problemy z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów.
6. Ma słabą równowagę: potyka się i upada częściej niż rówieśnicy, prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie.
7. Podczas dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, pokłada się na stoliku itp.
8. Jest nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu.
9. Trudno się koncentruje, a łatwo rozprasza.
10. Jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża.
11. W porównaniu do innych dzieci czy wymogów sytuacji porusza się zbyt szybko lub za wolno.
12. Trudność sprawia mu nabywanie nowych umiejętności ruchowych, np. jazda na rowerze, rzucanie i łapanie piłki, skakanie.
13. Wchodząc/schodząc po schodach częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy, niepewnie stawia nogi.
14. Nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany, inne dzieci.
15. Niewłaściwie czy wręcz dziwacznie trzyma różne przedmioty codziennego użytku, np. nożyczki, sztućce czy przybory do pisania.
16. Unika dziecięcego baraszkowania z rodzicami lub rodzeństwem.
17. Uwielbia ruch, poszukuje go, dąży do niego. Jest stale w ruchu – biega, podskakuje, często zmienia pozycję ciała.
18. Przejawia duży lęk przed upadkiem lub wysokością, okazuje niepokój, gdy musi oderwać nogi od podłoża, np. wejść na wysokie schody, na drabinkę, usiąść na wysokim stołku.
19. W nowym miejscu czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu, by zdobyć orientację w otoczeniu.
20. Często myli stronę prawą i lewą w obrębie własnego ciała oraz w otaczającej przestrzeni (po 7 r.ż), podczas gier zespołowych zdarza się, że biegnie w innym kierunku niż jego drużyna, w inną stronę niż piłka, którą ma złapać, jest zdezorientowane, ma słabe wyczucie odległości.
21. Nie ma dominacji jednej ręki (używa obu rąk na zmianę).
22. Ma trudności z czytaniem i pisaniem, częściej niż inne dzieci w jego wieku myli, odwraca znaki graficzne, ma trudności w przepisywaniu, przerysowywaniu z tablicy.
23. Sprawia wrażenie słabego, szybko się męczy.
24. Nie lubi karuzeli, huśtawki lub przeciwnie – uwielbia to, korzysta bez umiaru.
25. Jest wyjątkowo wrażliwe na bodźce (np. zatyka uszy, gdy słyszy jakieś dźwięki).
26. Chodzi na palcach.
27. Ma chorobę lokomocyjną.
28. Niechętnie dotyka zabawek, przedmiotów, osób.
29. Preferuje siedzący tryb życia np. oglądanie TV, klocki, zabawy autami.
30. Ma trudności z naśladowaniem ruchów.
METODA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ
Powstała w latach 70-tych XX wieku w USA. Jej autorką jest dr Jean Ayers – psycholog kliniczny i terapeutka zajęciowa.
Integracja sensoryczna to proces neurologiczny, dzięki któremu mózg organizuje wrażenia płynące ze wszystkich zmysłów w taki sposób, aby mogły być one użyte do celowego działania. W procesie tym informacje otrzymane ze wszystkich zmysłów są rozpoznawane, interpretowane, segregowane i integrowane, czyli łączone ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami dając w efekcie adekwatną reakcję – zachowanie odpowiednie do wymagań środowiska. Mózg zbiera informacje ze wszystkich zmysłów i na tej podstawie tworzy odpowiednią do sytuacji reakcję nazywaną adaptacyjną. Jest to adekwatne i efektywne reagowanie na wymogi otoczenia. Może to być odpowiedź ruchowa jak i myślowa. Dzięki temu dzieci rozwijają się prawidłowo.
Metoda integracji sensorycznej przeznaczona jest przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym o prawidłowym rozwoju, które doświadczają problemów w codziennym funkcjonowaniu oraz dla dzieci niepełnosprawnych.
W pierwszej kolejności kierowana jest do dzieci:
· z trudnościami w uczeniu się,
· z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową,
· z autyzmem i innymi zaburzeniami w rozwoju,
· z grupy ryzyka zaburzeń rozwojowych.
Kiedy do specjalisty?
· Kiedy problem przeszkadza dziecku. Jeśli zmaga się ono z czymś, co powinno mu przychodzić naturalnie: czołganie, bieganie, skakanie, wspinanie, rozmawianie, słuchanie, przytulanie i zabawa; ma niską samoocenę.
· Kiedy problem przeszkadza innym. Dziecko może denerwować innych swoim zachowaniem: rozpycha się wśród rówieśników, wierci się, zachowuje brawurowo, nie rozumie, dlaczego inni wciąż się na niego złoszczą.
· Kiedy zachowuje się całkowicie inaczej w różnych sytuacjach, wysyła sygnały rozpaczy, np. w domu, gdzie czuje się bezpiecznie, jest „aniołkiem”, a „diabłem wcielonym” na ulicy, gdzie niczego nie da się przewidzieć i wszystko jest przerażające lub w szkole jest „aniołkiem”, bo udaje mu się nad sobą panować, a pod koniec dnia, w domu, całkowicie się rozsypuje.
Rozpoczęcie terapii SI poprzedzone jest dokładną diagnozą dziecka. Najczęściej odbywa się w czasie dwóch dwugodzinnych spotkań diagnostycznych (zależy od indywidualnych możliwości diagnostycznych, w tym wydolności dziecka). Zakończona jest opracowaniem opinii (raportu z oceny przebiegu rozwoju procesów integracji sensorycznej). Zawiera diagnozę, wnioski i zalecenia dla rodziców (wskazówki terapeutyczne do realizacji w domu) oraz dla nauczycieli przedszkola/szkoły.
Diagnoza obejmuje: obserwację kliniczną, testy, obserwację swobodnej zabawy, rozmowę z rodzicami, kwestionariusze sensomotoryczne.
TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI)
· Terapia integracji sensorycznej może być prowadzona wyłącznie przez certyfikowanego terapeutę.
· Terapia integracji sensorycznej określana jest mianem „naukowej zabawy”.
· Podczas sesji dziecko huśta się w hamaku, toczy w beczce, jeździ na deskorolce czy spaceruje po równoważni.
· Terapia SI nie jest uczeniem konkretnych umiejętności (np. jazda na rowerze, pisanie, czytanie), ale usprawnianiem pracy systemów sensorycznych i procesów układu nerwowego, które są bazą do rozwoju tych umiejętności.
· Głównym zadaniem terapii SI jest dostarczanie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych poprzez różnorodne ćwiczenia.
· W toku pracy tą metodą terapeuta stymuluje zmysły dziecka oraz usprawnia takie zakresy, jak np.: motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo-ruchowa.
· Zadaniem terapeuty jest, przy zastosowaniu odpowiednich technik, eliminowanie, wyhamowywanie lub ograniczenie niepożądanych bodźców obecnych przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarczanie silnych bodźców, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.
· Integracja sensoryczna nie jest substytutem rzeczywistej edukacji, może natomiast poprawić uczenie się i sprawić, że będzie ono łatwiejsze.
· Terapia odbywa się w sali specjalnie do tego przystosowanej i wyposażonej w odpowiednie przyrządy.
· Terapia SI jest skuteczna w odniesieniu do dzieci, które mają zaburzenia integracji sensorycznej.
· Terapia bazuje na neurofizjologii, dzięki czemu terapeuci SI wiedzą jak działa mózg, w jaki sposób zmysły odbierają i integrują informacje potrzebne do codziennego funkcjonowania.
Z problemów w zakresie integracji sensorycznej dzieci nie wyrosną. Te problemy będą „rosły” razem z nimi. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja – rozpoznanie problemu i podjęcie odpowiednich działań.
Gdzie szukać informacji:
www.pstis.pl (zakładka: dla rodziców)
Literatura:
· Arnwine B. (2016) Rozpoczynanie terapii integracji sensorycznej. Gdańsk: Harmonia
· Ayres A.J. (2015): Dziecko a integracja sensoryczna. Gdańsk: Harmonia
· Borkowska, M., Wagh, K. (2010). Integracja sensoryczna na co dzień. Warszawa: PZWL
· Miller L. J. (2016): Dziecko w świecie doznań. Gdańsk: Harmonia
· Kirby A. (2010) Dyspraksja rozwojowe zaburzenia koordynacji. Warszawa. Fundacja Szkoła Niezwykła
· Kranowitz C. S. (2012): Nie - zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie. Gdańsk: Harmonia
Opracowanie:
mgr Joanna Jaworska-Bielaś – pedagog, logopeda, terapeuta integracji sensorycznej
Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełchatowie